การพัฒนาผลิตภัณฑ์จักสานจากเตยหนามป่ากลุ่มบุหงาปืองาเต็ง อำเภอยะหา จังหวัดยะลา

Abstract

กลุ่มบุหงาปืองาเต็งเป็นกลุ่มผลิตภัณฑ์โอทอป ตั้งอยู่ในพื้นที่ตำบลบาโงยซิแน อำเภอยะหา จังหวัดยะลา เดิมผลิตสินค้าประเภทชุดขันหมากแต่งงานซึ่งเป็นที่มาของชื่อกลุ่ม “บุหงาปืองาเต็ง” ต่อมากลุ่มเล็งเห็นว่าในพื้นที่มีเตยหนามธรรมชาติจำนวนมาก จึงเริ่มหันมาผลิตเสื่อจักสานจากเตยหนามจำหน่ายให้แก่คนในชุมชน แต่ต่อมากลุ่มได้ประสบปัญหาเกี่ยวกับจำนวนเตยหนามในพื้นที่ลดลง เนื่องจากบ้านเรือนที่ก่อสร้างเพิ่มขึ้น รวมถึงปัญหาเชื้อราทำให้สีสันของเส้นเตยหนามไม่สวยและขนาดเส้นที่ไม่ได้มาตรฐาน ประกอบกับปัญหาด้านการตลาดสำหรับผลิตภัณฑ์ของกลุ่มที่ยังขาดตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์ ดังนั้นสำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดยะลาร่วมกับคณะที่ปรึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา ได้ดำเนินการพัฒนาผลิตภัณฑ์ของกลุ่มภายใต้โครงการส่งเสริมกระบวนการเครือข่ายองค์ความรู้ (Knowledge - Based OTOP: KBO) โดยปรับเปลี่ยนวัตถุดิบเป็นเตยหนามป่าที่ยังคงมีมากในพื้นที่ และใช้องค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ในกระบวนการเตรียมเส้นเตยหนามด้วยการแช่สารกันรา food grade ที่ปลอดภัยต่อผู้บริโภค ผสมผสานกับภูมิปัญญาท้องถิ่นในการเตรียมเส้นเตยหนาม นอกจากนี้คณะที่ปรึกษาได้พัฒนาผลิตภัณฑ์เชิงสร้างสรรค์ที่ยังคงอัตลักษณ์ของกลุ่ม จนได้ผลผลิตเป็นชุดรองจาน (plate mat set) ที่จักสานจากเตยหนามป่า โดยมีแนวคิดจากเสื่อรองรับประทานอาหารที่เรียกว่า “อีแด” ซึ่งเป็นวัฒนธรรมการรับประทานอาหารบนพื้นบ้าน ชุดรองจานจักสานเตยหนามป่าที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย แผ่นรองจาน แผ่นรองแก้ว และที่ใส่ช้อน สำหรับจัดวางบนโต๊ะอาหารชุดละ 4 ชิ้น ซึ่งผสมผสานการตัดเย็บริมให้ดูทันสมัยขึ้นด้วยวัตถุดิบหนัง 3 ชุด ได้แก่ สีดำ สีน้ำตาลอ่อน และสีน้ำตาลเข้ม ภายใต้ชื่อตราสินค้าที่คณะที่ปรึกษาพัฒนาให้แก่กลุ่มชื่อว่า “KOOL 1” มาจากคำว่า “กูแว” หรือ “กูวัง” แปลว่า เตยหนาม โลโก้ของตราสินค้าใหม่ KOOL 1 ที่พัฒนาขึ้นเน้นออกแบบลายเส้นของตัวอักษร K L และตัวเลข 1 ให้สะท้อนลายเส้นของเตยหนามที่ใช้จักสาน ส่วนตัวอักษร OO ที่ปรึกษาออกแบบเป็นรูปจานสะท้อนผลิตภัณฑ์จักสานบนโต๊ะอาหาร ผลจากการพัฒนาผลิตภัณฑ์ พบว่า เมื่อกลุ่มได้ใช้กระบวนการผลิตเส้นเตยหนามป่าตามกระบวนการที่ได้ถ่ายทอดไป กลุ่มสามารถแก้ปัญหาเชื้อราได้เป็นอย่างดีส่งผลต่อลักษณะสีของเส้นเตยหนามที่สวยขึ้น รวมถึงการใช้อุปกรณ์ตัดเส้นเตยหนามที่ได้มอบให้ กลุ่มสามารถแก้ปัญหาขนาดเส้นเตยหนามป่าจนได้มาตรฐาน 3 ขนาด ได้แก่ 3 5 และ 7 มิลลิเมตร อีกทั้งกลุ่มยังมีตราสินค้า “KOOL 1” และบรรจุภัณฑ์ของชุดรองจานจักสานเตยหนามป่าที่พัฒนาขึ้น 3 รูปแบบ ได้แก่ ซองกระดาษติดฉลากสำหรับจำหน่ายแยกชิ้น ซองพลาสติกติดฉลากสำหรับจำหน่าย 1 ชุด และกล่องกระดาษสกรีนฉลากสำหรับจำหน่ายรวม 3 ชุด พร้อมตรายางโลโก้ที่กลุ่มสามารถผลิตบรรจุภัณฑ์ได้เองในต้นทุนที่ต่ำเหมาะกับข้อจำกัดเรื่องงบประมาณของกลุ่มสำหรับดำเนินงานการตลาดในอนาคต