การศึกษาจุลินทรีย์ต่อคุณสมบัติของปุ๋ยหมักที่ผลิตจากเศษพืชโดยกระบวนการหมักแบบไม่กลับกอง

Abstract

            ปุ๋ยหมัก (compost) คือปุ๋ยอินทรีย์ที่ได้จากวัสดุอินทรีย์ที่ผ่านกระบวนการหมัก ทั้งนี้วัสดุอินทรีย์ได้แก่วัสดุเหลือทิ้งจากการเกษตรหรือวัชพืช สำหรับในกระบวนการทำปุ๋ยหมักอาจอาศัยจุลินทรีย์ที่มีอยู่ตามธรรมชาติหรือจุลินทรีย์ที่ผ่านการทดสอบในห้องปฏิบัติการ เพื่อช่วยในการย่อยสลายวัสดุอินทรีย์ที่มีองค์ประกอบซับซ้อนให้มีขนาดเล็กลง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแหล่งของจุลินทรีย์ที่มีผลต่อการย่อยสลายและคุณสมบัติของปุ๋ยหมักที่ผลิตแบบไม่กลับกอง ทำการศึกษา ณ อุทยานหลวงราชพฤกษ์ ต.แม่เหียะ อ.เมืองเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ วางแผนการทดลองแบบสุ่มบล็อคสมบูรณ์ (Randomized Complete Block Design, RCBD) ทำการทดลอง 4 กรรมวิธี 5 ซ้ำ ได้แก่ 1) ไม่ใส่เชื้อจุลินทรีย์ (ควบคุม) 2) สารเร่งซุปเปอร์ พด.1 3) เชื้อจุลินทรีย์ย่อยสลายเซลลูโลส 4) น้ำหมักชีวภาพจากองุ่น ทำการศึกษาระยะเวลา 60 วัน จากการศึกษาพบว่า ปุ๋ยหมักทั้ง 4 กรรมวิธี มีคุณสมบัติด้านเคมีและปริมาณธาตุอาหารที่ไม่แตกต่างกัน ซึ่งคุณสมบัติของปุ๋ยดังกล่าวอยู่เกณฑ์มาตรฐานปุ๋ยอินทรีย์ของกรมวิชาการเกษตร และมาตรฐานปุ๋ยอินทรีย์ของกรมพัฒนาที่ดินกำหนด ยกเว้นปริมาณฟอสฟอรัสและโพแทสเซียมเท่านั้นที่มีต่ำกว่ามาตรฐานของปุ๋ยอินทรีย์ทั้งสองมาตรฐาน การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิจะสูงในช่วงเริ่มต้นและลดลงจนเสร็จสิ้นกระบวนการหมัก โดยมีอุณหภูมิอยู่ระหว่าง 26.6-27.4 องศาเซลเซียส เนื่องมาจากสภาพอากาศเย็นในช่วงฤดูหนาวที่มีผลต่อกิจกรรมของจุลินทรีย์ ส่วนอัตราการย่อยสลายสมบูรณ์พบว่ากรรมวิธีที่ใส่เชื้อจุลินทรีย์ทั้ง 3 กรรมวิธีให้อัตราการย่อยสลายสูงกว่ากรรมวิธีที่ไม่ใส่เชื้อจุลินทรีย์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยกรรมวิธีที่ใส่สารเร่งซุปเปอร์ พด.1  มีอัตราการย่อยสลายมากที่สุดและผ่านมาตรฐานปุ๋ยอินทรีย์ที่กำหนดไว้ จากผลการศึกษาที่ระยะเวลา 60 วัน ยังไม่สามารถนำปุ๋ยหมักไปใช้ในการเกษตรได้ การใส่เชื้อจุลินทรีย์ในกระบวนการหมักจะเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่จะเพิ่มอัตราการย่อยสลายเพื่อให้ได้ปุ๋ยที่มีคุณภาพและผ่านมาตรฐานของปุ๋ยหมักตามที่กำหนด