ผลของสารควบคุมการเจริญเติบโตและระบบไบโอรีแอคเตอร์จมชั่วคราวต่อการเพิ่มปริมาณต้นเอื้องคำในสภาพปลอดเชื้อ

Abstract

เอื้องคำ (Dendrobium chrysotoxum) เป็นกล้วยไม้ที่มีความสวยงามและมีคุณประโยชน์ทางด้านสมุนไพร ซึ่งปัจจุบันมีความต้องการเพิ่มขึ้นเพื่อการแปรรูป  แต่ปริมาณเอื้องคำที่ได้จากการเจริญตามสภาพธรรมชาติและการเพาะปลูกยังไม่เพียงพอ และยังมีปัญหาการลักลอบเก็บจากป่า งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการขยายพันธุ์เอื้องคำในสภาพปลอดเชื้อในระยะเพิ่มปริมาณต้น โดยในการทดสอบผลของสารควบคุมการเจริญเติบโต ได้นำชิ้นส่วนยอดมาเพาะเลี้ยงบนอาหารกึ่งแข็งสูตร ½ MS ที่ไม่เติมสารควบคุมการเจริญเติบโต หรือเติม 1-naphthaleneacetic acid (NAA), 6-benzyladenine (BA), kinetin (KIN) และ thidiazuron (TDZ) เพียงชนิดเดียว หรือเติม NAA ร่วมกับ BA, KIN หรือ TDZ ตามความเข้มข้นที่กำหนด หลังเพาะเลี้ยง 8 สัปดาห์ ผลปรากฏว่า การเติม NAA 0.1 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ BA 1 มิลลิกรัมต่อลิตร มีความเหมาะสมที่สุดสำหรับการเพิ่มปริมาณต้น โดยทำให้มีจำนวนต้นและจำนวนใบมากที่สุด คือ 4.53 ต้นต่อชิ้นส่วน และ 3.40 ใบต่อต้น ตามลำดับ และยังทำให้ได้ต้นที่ค่อนข้างสูง คือ 4.14 เซนติเมตร นอกจากนี้ในการทดสอบผลของระบบเพาะเลี้ยง ได้นำชิ้นส่วนยอดมาเพาะเลี้ยงบนอาหารกึ่งแข็งหรือในระบบไบโอรีแอคเตอร์จมชั่วคราว (temporary immersion bioreactor: TIB)  ที่ให้อาหารเหลวทุก 6 และ 12 ชั่วโมง ครั้งละ 5 และ 10 นาที โดยใช้อาหารสูตร ½ MS ที่เติม NAA 0.1 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ BA 1 มิลลิกรัมต่อลิตร หลังเพาะเลี้ยง 8 สัปดาห์ ผลปรากฏว่า ชิ้นส่วนยอดที่เพาะเลี้ยงในระบบ TIB ทุกกรรมวิธีสามารถเพิ่มปริมาณต้นและมีการเจริญเติบโตในด้านต่าง ๆ สูงกว่าชิ้นส่วนยอดที่เพาะเลี้ยงบนอาหารกึ่งแข็ง โดยการให้อาหารเหลวทุก 6 ชั่วโมง ครั้งละ 10 นาที เป็นสภาวะการให้อาหารที่เหมาะสมในระบบ TIB ซึ่งสามารถเพิ่มปริมาณต้นและทำให้มีความสูงต้น จำนวนใบ จำนวนราก และความยาวรากมากที่สุด คือ 6.67 ต้นต่อชิ้นส่วน, 5.10 เซนติเมตร, 4.20 ใบต่อต้น, 3.60 รากต่อต้น และ 0.96 เซนติเมตร ตามลำดับ

,